Dị Tật Ống Thần Kinh Thai Nhi: Nguyên Nhân, Hệ Lụy và Các Biện Pháp Phòng Tránh

5 năm trước - Thạc-dược Sĩ: Lê Trọng Tâm

142 lượt xem

Theo thống kê, cứ 1000 trẻ sinh ra thì có 1 trẻ có nguy cơ bị dị tật ống thần kinh. Đa số các trường hợp này xảy ra ở các nước có thu nhập thấp, trong đó có Việt Nam. Các mẹ lưu ý, đừng chủ quan để con trẻ phải gánh chịu những bất hạnh lớn, sức khỏe và tương lai của con bạn phụ thuộc vào con bạn ngay bây giờ.

Dị tật ống thần kinh thai nhi và cách phòng tránh

1. Dị tật ống thần kinh là gì?

Dị tật ống thần kinh là những khiếm khuyết xảy ra ở não và cột sống của thai nhi phát triển không bình thường.

Dị tật ống thần kinh là một trong những loại dị tật bẩm sinh phổ biến nhất ở thai nhi. Đây là một nhóm các rối loạn liên quan đến sự phát triển không hoàn hảo của ống thần kinh trong thời kỳ đầu của thai kỳ. Ống thần kinh là cấu trúc hình ống mà từ đó não bộ và tủy sống phát triển.

Ống thần kinh phát triển rất sớm, vào tuần thứ 3 của thai kỳ, bắt đầu từ ngày 18 ống thần kinh sẽ khép dần lại, cho đến ngày 28 ống thần kinh sẽ khép lại hoàn toàn.

Khi ống thần kinh không đóng kín đúng cách, nó có thể dẫn đến các khuyết tật nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Bài viết này sẽ phân tích các dạng dị tật ống thần kinh chính, nguyên nhân gây ra những dị tật này và sẽ đề xuất các phương pháp phòng ngừa hiệu quả.

2. Các dạng dị tật ống thần kinh thường gặp

Dị tật ống thần kinh có thể chia thành ba loại chính: spina bifida, anencephaly và encephalocele.

Spina Bifida: Đây là loại dị tật phổ biến nhất, xảy ra khi ống thần kinh không đóng kín tại vùng lưng của thai nhi. Kết quả là tủy sống và các dây thần kinh có thể bị tổn thương hoặc lộ ra bên ngoài cơ thể. Tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng khác nhau, bao gồm mất cảm giác, khó khăn trong việc đi lại, và khả năng phát triển trí tuệ có thể bị ảnh hưởng.
Anencephaly: Là một dạng dị tật nghiêm trọng hơn, anencephaly xảy ra khi não bộ không phát triển hoàn toàn, dẫn đến việc thai nhi chỉ có một phần nhỏ não và không có khả năng sống sót sau khi sinh. Đây là một tình trạng không thể khắc phục và thường gây tử vong ngay cả trước hoặc sau khi sinh.
Encephalocele: Đây là tình trạng mà một phần của não hoặc màng não lòi ra khỏi hộp sọ thông qua một lỗ hổng. Tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề về chức năng thần kinh và tùy thuộc vào vị trí và kích thước của khối u, khả năng phục hồi của trẻ sẽ khác nhau.

3. Tỷ lệ phụ nữ thiếu Acid Folic tại Việt Nam

Theo một số liệu cũ từ tháng 8 năm 2008 từ khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới và Viện Dinh dưỡng Việt Nam: 53% phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi sinh sản có nồng độ Axit Folic (Folate) trong máu thấp dưới ngưỡng tối ưu để ngăn dị tật ống thần kinh thai nhi.

Như vậy, cứ 2 người phụ nữ thì có 1 người có nguy cơ dị tật ống thần kinh và nguy cơ này có thể xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào, ở bất kỳ độ tuổi nào, sinh con làn thứ mấy hay sức khỏe vợ chồng tốt hay không.

Sự thiếu hụt Axit Folic xảy ra do nhiều nguyên nhân: Cơ địa hấp thu kém, chế độ ăn uống nghèo Axit Folic, hoặc quá trình bảo quản, chế biến thức ăn làm mất Axit Folic. Đây là lý do việc cơ thể thiếu Axit Folic xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào.

4. Nguyên nhân gây dị tật ống thần kinh ở thai nhi là gì?

Nguyên nhân chính xác gây ra dị tật ống thần kinh vẫn chưa được xác định hoàn toàn. Tuy nhiên, các yếu tố di truyền, môi trường và chế độ ăn uống của bà mẹ có thể tác động lớn đến sự phát triển của thai nhi. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bao gồm:

Thiếu folate: Folate (vitamin B9) là một chất dinh dưỡng quan trọng giúp hỗ trợ sự phát triển đúng đắn của ống thần kinh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc thiếu folate trong chế độ ăn có thể làm gia tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh.
Yếu tố di truyền: Một số dị tật có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu trong gia đình có tiền sử về dị tật ống thần kinh, nguy cơ xuất hiện của dị tật này ở thế hệ tiếp theo có thể cao hơn.
Điều kiện sức khỏe của bà mẹ: Các tình trạng sức khỏe như tiểu đường, béo phì hoặc bệnh động kinh có thể làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh ở thai nhi.
Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như acid valproic, thường được sử dụng để điều trị bệnh động kinh, có thể làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh khi được sử dụng trong thời kỳ thai nghén.

5. Chẩn đoán dị tật ống thần kinh

Để phát hiện sớm thai nhi có những bất thường về nhiễm sắc thể và dị tật ống thần kinh, phụ nữ mang thai định kỳ, thực hiện siêu âm và làm các xét nghiệm máu Double test lúc thai nhi từ 11 tuần đến 13 tuần 6 ngày và Tripple test lúc thai 16-20 tuần.

Bạn cần thực hiện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ khi khám thai và thực hiện các phương pháp sàng lọc thời kỳ mang thai để kịp theo dõi, điều trị cho bé.

6. Cách ngăn ngừa, phòng tránh sớm dị tật ống thần kinh thai nhi

May mắn thay, nhiều trường hợp dị tật ống thần kinh có thể được phòng ngừa thông qua các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp. Dưới đây là một số cách hiệu quả để ngăn ngừa các dị tật này:

Bổ sung folate: Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên bổ sung 400 microgam acid folic mỗi ngày, ít nhất là ba tháng trước khi mang thai và trong suốt thai kỳ. Việc này giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc các dị tật ống thần kinh.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất là rất quan trọng. Bà mẹ cần ưu tiên các thực phẩm chứa nhiều folate như rau xanh, đậu, và các sản phẩm từ hạt.
Quản lý các bệnh lý mãn tính: Phụ nữ mắc các bệnh như tiểu đường hay béo phì cần được chăm sóc sức khỏe tốt và theo dõi chặt chẽ trước và trong thai kỳ.
Tránh sử dụng thuốc không cần thiết: Phụ nữ cần trao đổi với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào họ đang sử dụng và những rủi ro có thể xảy ra trong thai kỳ.
Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và lên kế hoạch chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho mẹ và thai nhi.

7. Bổ sung acid folic giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi

Việc bổ sung acid folic trước và trong thời kỳ mang thai được coi là một trong những giải pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi, bao gồm các tình trạng như spina bifida và anencephaly. Acid folic, một loại vitamin B9, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển hệ thống thần kinh của thai nhi, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khi mà ống thần kinh hình thành.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ mang thai hoặc có kế hoạch mang thai được khuyên nên bổ sung ít nhất 400 microgram acid folic mỗi ngày, bắt đầu từ ít nhất một tháng trước khi thụ thai và tiếp tục trong suốt tam cá nguyệt đầu tiên. Việc bổ sung acid folic không chỉ giúp giảm nguy cơ các dị tật ống thần kinh mà còn góp phần vào sự phát triển khỏe mạnh của em bé, nâng cao sức khỏe tổng thể cho cả mẹ và con. Do đó, việc giáo dục phụ nữ trong độ tuổi sinh sản về tầm quan trọng của acid folic là một bước quan trọng trong việc giảm thiểu các nguy cơ gây hại cho thai nhi và nâng cao hiểu biết về dinh dưỡng trong thai kỳ.

Ống thần kinh thai nhi phát hiện từ rất sớm, khi đó bản thân người mẹ có thể còn chưa biết mình mang thai. Vì lý do đó, phụ nữ cần bổ sung Axit Folic đầy đủ ngay từ khi có dự định mang thai, để đảm bảo nồng độ Axit Folic trong máu đạt mức cần thiết tại thời điểm thụ thai.

Không những thế, một hàm lượng nhỏ Axit Folic vừa đủ còn giúp giảm hẳn các nguy cơ như: Sảy thai, sinh non, sinh con nhẹ cân.

Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, phụ nữ nên bổ sung Axit folic ngay từ khi ngay từ khi có dự định sinh con đến thai nhi khoảng 3 tháng tuổi.

Vậy, nếu bổ sung đầy đủ Axit Folic đầy đủ khi dự định mang thai giúp giảm khoảng bao nhiêu % nguy cơ dị tật ống thần kinh thai nhi?

Kết quả nghiên cứu cho thấy: Bổ sung Axit Folic ngay từ khi dự định sinh con giúp phụ nữ giảm 93% nguy cơ dị tật ống thần kinh thai nhi.

Một số trường hợp mắc bệnh không không chuyển hóa được acid folic như đột biến gen MTHFR thì nên bổ sung dạng folate (5-mthf) thay vì bổ sung acid folic như thông thường.

8. Một số sản phẩm bổ sung acid folic (folate, 5-mthf) chị em có thể tham khảo

Thông thường trong các sản phẩm bổ trứng, hỗ trợ sinh sản đều có acid folic (còn gọi vitamin B9), sau khi hấp thu vào cơ thể, acid folic được chuyển hóa qua nhiều giai đoạn thành dạng 5-mthf để cơ thể có thể hấp thụ.

Mặc dù vậy, bổ sung acid folic dạng truyền thống vẫn có rủi ro. Một số phụ nữ hấp thụ kém acid folic, hoặc khả năng chuyển hóa acid folic kém hoặc bị lỗi gen MTHFR khiến cơ thể không tiêu hóa được acid folic.

Do vậy, xu hướng ngày nay người ta đang thay thế dần acid folic truyền thống sang dạng 5-mthf, ở dạng này cơ thể phụ nữ có thể hấp thu mà không cần chuyển hóa, từ đó giải quyết hết các rủi ro nếu ở trên.

Một số sản phẩm bổ sung Acid Folic dạng Folate, 5-mthf dễ dàng hấp thu mà thuocsankhoa.com có bán, quý khách có thể tham khảo:

9. Cách điều trị ống thần kinh thai nhi

Việc điều trị dị tật ống thần kinh thai nhi phụ thuộc vào khu vực có ảnh hưởng, mức độ nghiêm trọng và loại khuyết tật.

Một số trường hợp cột sống bị chẻ đôi nhẹ có thể điều trị nhưng rất ít, một số trường hợp nặng cần phẫu thuật. Một sô trường hợp cần được vật lý trị liệu để tập đi.

Vô sọ là loại khiếm khuyết thần kinh nguy hiểm nhất, chưa có phương pháp điều trị. Thai nhi vô sọ bị chết lưu hoặc chết sau vài giờ hoặc vài ngày khi sinh.

Kết luận: Dị tật ống thần kinh là một vấn đề sức khỏe quan trọng mà các bậc phụ huynh và cộng đồng y tế cần lưu ý. Sự hiểu biết về nguyên nhân và cách phòng tránh loại dị tật này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và tạo điều kiện cho sự phát triển khỏe mạnh của trẻ. Việc giáo dục và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của folate, chế độ ăn uống và sự chăm sóc sức khỏe trong thai kỳ là điều cần thiết để đảm bảo rằng các thế hệ tương lai sẽ phát triển một cách toàn diện và khỏe mạnh.

142 lượt xem